Venus Pellagatti Xtravaganza (5 mei 1965 – 21 december 1988) werd vereeuwigd in de baanbrekende documentaire ‘Paris is Burning’ (Livingston, 1991), die het leven in de New Yorkse ballroomscene van de jaren ‘80 vastlegde. Venus, een jonge Italiaans-Amerikaanse en Puerto Ricaanse trans vrouw, viel meteen op door haar uitgesproken persoonlijkheid, groot blond kapsel en talent voor “reading”. Vooral haar openhartige reflecties op haar leven als trans vrouw binnen de ballroomgemeenschap maakten diepe indruk op het publiek. Ze droomde van een modellencarrière, een huwelijk en het moederschap – dromen die ze helaas nooit heeft kunnen verwezenlijken.  

Het verlies was groot toen Venus Xtravaganza op 23-jarige leeftijd, nog tijdens de productie van ‘Paris is Burning’, vermoord werd aangetroffen onder een matras in het Fulton Hotel. De dader werd nooit gevonden.  

Ruim 35 jaar later pakt de documentaire ‘I’m Your Venus’ (Reed, 2024) de draad op waar ‘Paris is Burning’ was gebleven. We volgen drie van Venus’ biologische broers – Joe, John en Louie Pellagatti – terwijl zij de onopgeloste moordzaak van hun zus heropenen en haar nalatenschap proberen te eren. Daarbij krijgen ze steun van Venus’ ballroomfamilie, het legendarische House of Xtravaganza, dat hen inwijdt in een deel van haar leven dat zij nooit hebben gekend. Wat volgt is een urgente schets van de structurele hindernissen waarmee trans en queer personen worden geconfronteerd in hun leven én hun dood, verweven met een aangrijpend portret van een van de meest invloedrijke trans iconen.  

‘I’m Your Venus’ is geregisseerd door Kimberly Reed, een transgender regisseuse die eerder opviel met haar autobiografische film ‘Prodigal Sons’ (2008). Productie is in handen van onder anderen Dominique Jackson (bekend als Elektra uit de televisieserie ‘Pose’) en Jennie Livingston (regisseur van ‘Paris is Burning’). ‘I’m Your Venus’ werd bekroond met meerdere prijzen, waaronder ‘Outstanding Documentary Feature’ op Frameline49, het San Francisco International LGBTQ+ Film Festival. In reactie op de winst zei uitvoerend producent Jonovia Chase: 

“This film is a call to action and a testament to the brilliance, resilience, and love within Black and Latinx queer and trans communities. It sets a precedent for honoring our lives and legacies—showing that when someone claims their truth, it deserves celebration, not violence. That is exactly what Venus embodied, and what this film so powerfully affirms.”

Wat wij ervan vinden:

Ik moet toegeven dat ik aanvankelijk sceptisch was over ‘I’m Your Venus’. Een documentaire over een vermoorde trans vrouw van kleur op een groot streamingplatform als Netflix? Dat riep direct mijn argwaan op, gezien hoe gevestigde media deze vrouwen keer op keer uitbuiten en onjuist representeren. Wat ik verwachtte, was een true crime-format zoals ik dat vaker op Netflix tegenkom: een spektakel dat gruwelijke details ‘onthult’ aan het publiek, zich vooral richt op het perspectief van de dader en het slachtoffer reduceert tot slachtofferschap.

Gelukkig werd ik positief verrast door de aanpak van regisseuse Kimberly Reed, die bewijst dat mediaverhalen over trans vrouwen van kleur ook op een respectvolle, betrokken manier verteld kunnen worden. Met ‘I’m Your Venus’ brengt zij een ingetogen eerbetoon aan Venus Xtravaganza en aan de Zwarte en Latinx trans- en queergemeenschappen van nu. De boodschap is helder: herinneren is noodzakelijk om vooruit te komen.

Venus’ verhaal is ons verhaal

‘I’m Your Venus’ overstijgt het stereotype van de klassieke true crime-documentaire. De film richt zich niet uitsluitend op de omstandigheden rond de dood van Venus Xtravaganza, maar vooral op haar leven en de sporen die zij naliet. Hoewel de heropening van haar moordzaak het narratieve vertrekpunt vormt, wordt Venus niet gereduceerd tot enkel slachtoffer of tragisch symbool. Ze is als geliefde zus, als vooraanstaand lid van House of Xtravaganza en bovenal als mens nadrukkelijk aanwezig in het verhaal.

Haar aanwezigheid krijgt vorm via de zoektocht van haar broers, die wordt verrijkt met eerder ongehoorde stemmen uit Venus’ gekozen familie en met zorgvuldig gerestaureerd archiefmateriaal uit ‘Paris is Burning’. Het resultaat is een portret dat Venus recht doet en haar viert als de inspirerende, charismatische vrouw die zij was.

“Venus’ story is our story.” – Gisele Xtravaganza

‘I’m Your Venus’ maakt duidelijk dat het verhaal van Venus Xtravaganza niets aan urgentie heeft verloren. De documentaire legt expliciete verbanden tussen haar leven en de huidige realiteit voor Zwarte en Latinx trans- en queergemeenschappen. Zo merk je onder meer in de beelden van de protesten die plaatsvonden na de moord op O’Shae Sibley in 2023 – een homofobe daad, gepleegd omdat hij voguede bij een tankstation.

“Venus’ story is our story,” zegt Gisele Xtravaganza, huidige Mother van House of Xtravaganza. En dat is precies de kern. Venus’ verhaal staat niet op zichzelf. Het weerspiegelt de duale realiteit waarmee veel trans en queer mensen van kleur nog altijd dagelijks worden geconfronteerd: enerzijds voortdurende marginalisering, geweld en verlies, anderzijds een onverminderde drang tot zelfexpressie, gemeenschap en liefde. De film tekent deze historische lijn haarscherp uit, en roept tegelijkertijd op tot actie en solidariteit.

In die context is Venus’ verhaal geen tragedie, maar een katalysator voor verandering. Hoewel er geen gerechtigheid wordt bereikt in haar moordzaak, slagen haar broers er wel in om haar eer te herstellen. Zo zien we hoe zij haar legale naam postuum laten wijzigen naar Venus Pellagatti Xtravaganza, als erkenning van haar identiteit. Ook wordt het huis waarin ze woonde tot monument verklaard, waarmee haar plaats in de geschiedenis wordt bevestigd. Het zijn deze ‘kleine’, maar belangrijke, overwinningen die hoop bieden aan anderen binnen Zwarte en Latinx trans- en queergemeenschappen. ‘I’m Your Venus’ is ook hun verhaal, en zoals de documentaire laat zien, is dit verhaal nog lang niet ten einde.

Een gesprek starten in herinnering

Toch is er één element dat wringt. Wat me stoorde aan ‘I’m Your Venus’, is dat de documentaire weinig diepgang biedt in hoe Venus door haar biologische familie werd behandeld tijdens haar leven. Hoewel haar broers kort stilstaan bij het feit dat zij haar destijds niet volledig accepteerden – iets waar ze in de film spijt van betuigen – blijft een echte confrontatie met dat verleden uit. Hun onbegrip voor Venus’ identiteit wordt wel benoemd, maar niet onderzocht of bevraagd. Wanneer het onderwerp ter sprake komt, reageren ze merkbaar defensief.

Dat voelt als een gemiste kans. Zonder meer lijken hun liefde en toewijding nu oprecht en is het betekenisvol om te zien hoe drie cisgender, heteroseksuele mannen zich postuum verdiepen in de wereld van hun trans zus. Tegelijkertijd schuurt het dat Venus tijdens haar leven buiten hun kring viel. Zo woonde ze ten tijde van ‘Paris is Burning’ niet in haar ouderlijk huis, maar bij haar oma, van wie ze wel de liefde en acceptatie kreeg die ze nodig had.

Wat ontbrak, was een krachtiger tegenwicht vanuit de mensen die Venus werkelijk kenden in de jaren ’80, vanuit haar gekozen familie in de ballroomscene. Hoewel enkele leden van House of Xtravaganza aan het woord komen, had hun perspectief meer ruimte mogen krijgen – niet als aanvulling, maar als volwaardig fundament. Dat had Venus’ portret nog meer diepgang en balans gegeven.

Conclusie

‘I’m Your Venus’ is een stap in de goede richting in het gesprek rondom intersectionaliteit in de trans gemeenschap. De documentaire herinnert ons eraan hoe essentieel herinneren is, juist om vooruit te blijven bewegen en niet in het verleden te blijven hangen. In zijn oprechte poging om Venus Xtravaganza te eren, zet de film een nieuwe standaard voor een respectvolle, verantwoordelijke omgang met trans nalatenschappen in de media-industrie.

Tegen de achtergrond van de stortvloed aan sensationele true crime-producties op Netflix vormt ‘I’m Your Venus’ een noodzakelijke uitzondering. Een documentaire die niet alleen terugblikt, maar ook vooruitwijst.

Tekst: Angel Bakelaar

Door: Kimberly ReedTaal: EngelsJaar: 2021Waar te vinden: Netflix (gecheckt 29-7-'25)

Thema's

Activisme Ballroom Confronterend Documentaire Familie Historisch Trans vrouw Transgender