Voldoet de huidige transgenderwet? Transgender personen en Transgender Netwerk Nederland (TNN), NNID en COC Nederland zeggen van niet. Ook in het net verschenen evaluatierapport van het WODC van het Ministerie van Justitie en Veiligheid wordt duidelijk dat de wet verbetering behoeft. TNN presenteert vandaag haar eigen evaluatie en aanbevelingen voor aanpassing.
Beide rapporten leggen nadruk op zowel het nut van de deskundigenverklaring en de wenselijkheid van een minimumleeftijd, die ligt nu op 16 jaar. Dit zijn sinds 2014 twee belangrijke voorwaarden voor wijziging van geslacht in de Burgerlijke Stand. Dat jaar werden medische aanpassing aan het gewenste geslacht en verplichte onvruchtbaarheid als voorwaarden geschrapt. Sindsdien kan men de wijziging ook rechtstreeks bij de burgerlijke stand regelen in plaats van via de rechter. De nieuwe wet was dus een grote stap voorwaarts.
DESKUNDIGENVERKLARING
De verplichte deskundigenverklaring wordt afgegeven door een psycholoog of arts die deskundig is in genderdysforie. De meeste verklaringen worden door deskundigen van de genderteams afgegeven. Het is de taak van de deskundigen om vast te stellen of de wens om het geslacht te wijzigen duurzaam van aard is. Transgender personen worden nu dus langs een arts of psycholoog gestuurd, terwijl het slechts om een juridische wijziging in de Burgerlijke Stand gaat. Het WODC-rapport maakt duidelijk dat hierdoor veel mensen in de veronderstelling waren dat zij pas na de diagnose genderdysforie een verklaring konden krijgen.
Volgens de onderzoekers van het WODC-rapport kan de deskundigenverklaring voor volwassenen net zo goed afgeschaft worden. TNN is het daarmee eens en pleit voor een Eigen Verklaring, op grond van zelfbeschikking. Op basis daarvan kan de gemeenteambtenaar de registratie dan aanpassen.
“Je genderidentiteit is geen stoornis. Iedereen weet van zichzelf welk geslacht ze zijn, daarvoor hoeft niet tussen de benen gekeken te worden en is er geen psycholoog nodig om je te overhoren. Of je nu transgender bent of niet.”
Brand Berghouwer, voorzitter TNN
MINIMUMLEEFTIJD
Afschaffing van de leeftijdsgrens voor wijziging van geslacht ligt gevoeliger. De onderzoekers van het WODC-rapport doen geen suggestie voor een andere leeftijdsgrens of afschaffing. Ze tonen wel aan dat veel trans jongeren leed en geregel bespaard had kunnen blijven met afschaffing of verlaging van de leeftijdsgrens. Dan had op de identiteitspapieren en diploma’s van jongeren onder de zestien het juiste geslacht kunnen staan. TNN, NNID en COC Nederland zijn voor volledige afschaffing van de leeftijdsgrens voor een papieren wijziging van je geslacht. Zodat kinderen, wanneer zij daar klaar voor zijn, zelf kunnen aangeven welk geslacht zij hebben. Dat vinden beide organisaties in het belang van het kind. Nu zijn kinderen door de leeftijdsgrens afhankelijk van de willekeur van verzorgers en volwassenen in hun omgeving voor erkenning van hun geslacht.
Andere onderwerpen uit het WODC-rapport en TNN’s eigen evaluatie gaan in op zaken als privacy, wijziging van geslacht vanuit het buitenland en door mensen met een andere nationaliteit, de kosten en de afwezigheid van een regeling voor non-binaire trans personen om wijziging of verwijdering van geslachtsregistratie te regelen.
OPROEP AAN MINISTER DEKKER
TNN, NNID en COC stuurden minister Dekker begin december een brief waarin ze hem oproepen om de deskundigenverklaring en de minimumleeftijd op korte termijn te schrappen als vereiste voor wijziging van de geslachtsregistratie. Ook bepleiten de organisaties een eenvoudigere procedure voor intersekse personen. Ze willen verder dat het mogelijk wordt om geslachtsregistratie op officiële documenten geheel te schrappen.
Uit het onderzoek van het WODC blijkt dat de transgenderwet voorziet in een grote behoefte. Het aantal personen dat jaarlijks de geslachtsregistratie laat wijzigen is verveelvoudigd, van circa 80 per jaar in 2013, naar bijna 800 in 2014 en ruim 500 in 2016. Mensen laten steeds jonger hun geslachtsregistratie wijzigen, de grootste groep is tussen de 19-25 jaar.
Minister Dekker zal waarschijnlijk in februari met zijn beleidsreactie op het WODC-rapport komen. Dan is het aan de Tweede Kamer om te reageren en te beslissen of zij tevreden zijn met die reactie of niet.