30 augustus 2021

Tegemoetkomingsregeling voor de oude transwet (1985-2014) bekend

Op 27 augustus 2021 heeft minister Sander Dekker (rechtsbescherming) een financiële tegemoetkomingsregeling aan de kamer gestuurd voor mensen die onder de oude wet Wijziging Geregistreerd Geslacht (1985-2014), ook wel bekend als ‘transwet’, operaties en een onomkeerbare sterilisatie hebben ondergaan voor de wijziging van hun geslachtsregistratie. Het Transgender- en Interseksecollectief dat om de tegemoetkoming heeft verzocht is blij dat de regeling er is, maar vindt die onvoldoende.

Van 1 juli 1985 tot 1 juli 2014 was je voor het wijzigen van je geslachtsaanduiding in je geboorteakte bij wet verplicht om operaties en een onomkeerbare sterilisatie te ondergaan. Deze voorwaarden zijn in strijd met fundamentele mensenrechten, zoals onder meer vastgelegd in het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Eind 2020 heeft de overheid, op verzoek van het Transgender- en Interseksecollectief excuses aangeboden voor de wet en beloofde ze een financiële tegemoetkoming.

Die tegemoetkomingsregeling is nu bekend. Vanaf 18 oktober kunnen mensen online een aanvraag doen voor een tegemoetkoming van €5000. Dit geldt voor iedereen die voor 1 juli 2014 het geslacht op de geboorteakte heeft laten wijzigen of om deze reden een nieuwe geboorteakte heeft laten opmaken. Een gewaarmerkt afschrift is hiervoor voldoende, eventueel aangevuld met extra bewijs in het geval dat een nieuwe geboorteakte is opgemaakt. Een voorbeeld van extra bewijs is een rechterlijke uitspraak waaruit volgt dat een nieuwe geboorteakte mocht worden opgemaakt. Het Transgender- en Interseksecollectief is blij dat de overheid de bewijslast, op advies van het collectief, laag heeft gehouden.

Daarnaast komt de overheid mensen tegemoet bij wie de medische behandeling in grote mate is beïnvloed door de oude wet, maar die niet vóór 1 juli 2014 hun geslachtsvermelding hebben laten wijzigen. In deze groep kunnen bijvoorbeeld mensen vallen die voor 1 juli 2014 zijn begonnen met een medische behandeling, omdat ze niet wisten dat de wet zou veranderen. Ook zij kunnen onder bepaalde voorwaarden beroep doen op de regeling als ze voor 1 juli 2016 het geregistreerde geslacht op hun geboorteakte hebben gewijzigd.

Het Transgender- en Interseksecollectief dat de Staat eind 2019 aansprakelijk heeft gesteld voor de oude transwet is blij dat de regeling er nu is. Het collectief bestaat uit verschillende transgender en intersekse personen onder wie initiatiefneemster Willemijn van Kempen, TNN, NNID en Bureau Clara Wichmann en wordt bijgestaan door advocatenkantoor De Brauw Blackstone Westbroek. Het collectief vindt het positief dat de Staat ervoor heeft gekozen haar excuses kracht bij te zetten met een financiële tegemoetkoming. Tegelijkertijd betreurt het collectief dat de hoogte en de kaders van deze tegemoetkoming al vast stonden, en het collectief pas in een laat stadium commentaar mocht leveren.

Teleurgesteld

Zo is het collectief teleurgesteld dat er geen financiële tegemoetkoming komt voor mensen die vanwege de wet hebben gewacht met hun de wijziging van hun geslachtsregistratie Mensen die niet aan de verregaande eisen van de wet wilden of konden voldoen, hebben jarenlang met identiteitspapieren rondgelopen die niet klopten met wie ze waren. Velen hebben hierdoor problemen gekregen bij bijvoorbeeld sollicitaties, en konden daarnaast niet veilig op reis of over straat. Hoewel de Staat erkent dat deze groep leed heeft ondervonden, en zij hiervoor expliciet haar excuses aanbiedt, heeft zij geen tegemoetkoming voor deze groep willen aanbieden.

Ook de hoogte van de tegemoetkoming is meerdere malen ter discussie gesteld door het collectief. De Staat houdt vast aan eerder in Nederland uitgekeerde tegemoetkomingen in andere situaties, zoals de slachtoffers van geweld in de jeugdzorg die in 2019 een financiële tegemoetkoming ontvingen. Om tot een passend bedrag te komen had de overheid de omvang van het leed en de schade van de wet eerst moeten inventariseren in afstemming met het collectief. Ter vergelijking: in Zweden werd in 2018 ruim het viervoudige bedrag uitgekeerd, na excuses van de overheid voor vergelijkbare wetgeving.

Kamervragen

In juli zijn er kamervragen gesteld over onder andere de mate waarin het collectief input kon leveren op de regeling. Ook is gevraagd naar de hoogte van de financiële tegemoetkoming en de overweging hierbij. De minister heeft deze schriftelijk beantwoord. Het collectief roept de Kamer op om haast te maken met een politiek debat over de antwoorden van de minister, en met name de minister verder te bevragen op de hoogte van de regeling en de inclusiviteit ervan.

Een eventueel kamerdebat kan nog van invloed zijn op de regeling. Dit kan ook met terugwerkende kracht gebeuren. Daarom adviseert het collectief niet te wachten met het indienen van je aanvraag. Tussen 18 oktober 2021 en 18 oktober 2023 zul je je aanvraag kunnen indienen.

Bekijk ook onze Veelgestelde Vragen over de tegemoetkomingsregeling.

Foto Sander Dekker © Rijksoverheid

Credits

Branding & design Cheerleader.studio

Website development Digitmind.nl

Fotografie headers: Tengbehkamara.com