In Detransitie, Baby bespreekt de Amerikaanse Torrey Peters gevoelige vraagstukken. Ze loopt  er niet omheen. Het boek uit 2020, haar debuut bij een grote uitgeverij, biedt als het ware een blik van binnenuit: hoe voelt het voor een trans persoon? En dan gaat het over moederschap, relaties, seks en veel meer. Het boek is in 2022 vertaald in het Nederlands.

Drie hoofdpersonen zijn er in Detransitie, Baby, het boek van Torrey Peters, een Amerikaanse trans vrouw. Reese, een trans vrouw met veel issues met de mannen met wie ze date, Ames, een ex-trans vrouw die weer als man leeft, en Katrina, een cis vrouw, werkgever van Ames. Alle drie zijn halverwege of eind dertig, net als Torrey Peters zelf overigens. En Katrina raakt onverwacht zwanger van Ames. Wat nu? Dat is de grote vraag in het boek.

Dissociatie

Ames is misschien wel het opvallendste karakter. Peters vertelt in een podcast dat dit personage zich in haar hoofd vormde toen ze een andere trans vrouw begeleidde die naar Mexico ging voor een gezichtsoperatie (facial feminization). Om problemen te vermijden tijdens de reis – in haar paspoort stond nog een M terwijl ze al met transitie bezig was – besloot ze het enige mannenkostuum dat nog in haar kledingkast hing, aan te trekken. De luchtvaartmaatschappij raakte echter haar koffer kwijt waardoor ze gedwongen werd om in dat kostuum rond te blijven lopen. Het voelde als dissociatie, vertelt ze, een soort test voor detransitie. Terug in New York was ze blij dat ze het kostuum weer uit kon trekken.

Ze maakt onderscheid tussen trans doen en trans zijn. Dat Ames nadat hij een tijdlang als vrouw leefde en ook Reese’s partner was, besluit tot detransitie, betekent niet dat hij minder trans is. Aldus Peters. Ze realiseert zich heel goed hoe gevoelig detransitie ligt.  Transfobe terfs, transhaters en transontkenners of anderen die weinig met trans hebben, zien het als munitie om gendergevoelens te bekritiseren of te ridiculiseren. Wat als je spijt krijgt? Mensen die uiteindelijk toch voor detransitie kiezen, doen dat zelden omdat ze spijt hebben. Ze doen het omdat het heel moeilijk blijkt om zich aan te passen, omdat er soms allerlei deuren voor ze dichtgaan, bij familie of werk, omdat ze zich niet geaccepteerd voelen of wat dan ook.

Dat je dan niet meer ‘trans doet’, betekent dus niet dat je geen trans bent. Ames kan zich niet voorstellen dat hij ‘vader’ wordt, dat is echt een brug te ver. Ouderschap, oké, maar ‘vader’ voelt als te rolbevestigend. Hij zoekt een andere oplossing en stelt Katrina en Reese voor dat ze co-moeders worden.

Transgender gaze

De hele plot maakt het mogelijk voor Peters om allerlei aspecten van trans-zijn te bespreken. Trans en moederschap bijvoorbeeld, (queer) relaties, seks. Niet om iets uit te leggen, het boek is niet per se bedoeld voor cis mensen die meer van trans willen begrijpen. Dat is mooi meegenomen. Het biedt zou je kunnen zeggen, waar je een (seksistische) male gaze en daartegenover een female gaze onderscheidt, een soort van transgender gaze. De blik van een transgender. Die in dit boek dan allerlei zaken bekend kan veronderstellen. Dit is niet het veelvoorkomende verhaal van een transgender persoon die een coming-out beleefd en naar een transitie gaat die de grote oplossing biedt. En alles komt goed. Dit is een ander verhaal, van binnenuit.

Boek: Detransitie, Baby
Uitgeverij Contact
Vertaling uit Engels: Janneke van der Meulen