Geschiedenis van seks, kinks en genderdiversiteit
‘Kinky History’, van de Australische historicus en TikTok’ster Esmé Louise James, gaat over de geschiedenis van seks en kinks. Een thema in het boek is genderdiversiteit. Er is heel veel boeiende informatie te vinden, maar de toon van het boek – soms academisch en soms lollig – valt op.
We gaan aan tafel en op het menu staan allerlei pittige onderwerpen. Zo ongeveer begint Esmé Louise James haar boek. Een metafoor die steeds terugkomt. Mensen waarop ze zich baseert, zijn tafelgenoten. Bijvoorbeeld James Joyce, Rousseau, Aristoteles, Gertrude Stein, Freud. En ook de twee hoofdpersonen van ‘Vijftig tinten grijs’. “Drink een glas met Victor Hugo, die vrolijk vertelt over het geheime nachtleven van Parijs”, schrijft James. Mozart zorgt tijdens het diner voor schunnige liedjes.
Het gaat nog verder. Zo zijn er vijf gangen: hoe tegen seks werd en wordt aangekeken (1), wat seksueel genot inhield door de eeuwen heen (2), allerlei inzichten in queer, seksuele identiteit en genderidentiteit (3), de geschiedenis van allerlei kinks (4) en ten slotte porno (5). Bij die laatste gang, het dessert, aldus James, is de tafel bezaaid met vijgen, granaatappels, chocolade en taartjes.
Oudst bekende dildo
James laat zien dat veel dingen waar we nu over praten – zoals genderrollen, seksuele identiteit, fetisjen en seksspeeltjes – niet nieuw zijn. Ze waren er al in de tijd van de Grieken en Romeinen en soms nog eerder. De oudst bekende dildo wordt gedateerd op zo’n 28.000 jaar geleden.
Wat wel relatief nieuw is, is dat we het nu benoemen, indelen en er ook vaak regels en normen voor opstellen. Voor masturbatie was er lang geen woord. En seks werd een zonde als het niet bedoeld was voor voortplanting binnen een huwelijk. Ook aan het eind van de 19e eeuw – toen syfilis nog vaak dodelijk was en er bijvoorbeeld dankzij Krafft-Ebbing en Magnus Hirschfeld meer bekend werd over seksuele identiteit en genderidentiteit – is er veel veranderd in het gesprek over seks.
“Eeuwenlang genoten mensen van een seksleven dat relatief vrij was van stigma en schaamte”, schrijft James. Ze heeft het dan bijvoorbeeld over de oude Grieken en Romeinen, maar met de opkomst van het christendom veranderde dit. En het werd nog enorm versterkt in de Victoriaanse tijd, de 19e eeuw.
“In plaats van te proberen tegen onze kinks te strijden, denk ik dat het tijd is dat we ze omarmen”
Het is dus niet altijd zo geweest. Er waren culturen en periodes waarin een meer open houding tegenover seksualiteit bestond. Misschien, denkt ze, kunnen we als we weer openlijker over seks en onze diversiteit durven praten, voorbij schaamte en angst komen. “In plaats van te proberen tegen onze kinks te strijden, denk ik dat het tijd is dat we ze omarmen.”
Eerste transgender persoon
Transgender personen waren er ongetwijfeld ook altijd al. Maar, schrijft James, onthoud wel dat je nooit met zekerheid kunt zeggen of een bepaald hedendaags etiket wel past bij de mensen uit het verleden. Je vindt er weinig over, maar het helpt wel iets als je in plaats van ‘trans’ en ‘non-binair’ zoektermen gebruikt zoals ‘hermafrodiet’ en iets met ‘een derde gender’.
Meerdere gendercategorieen waren er ook in andere culturen: de Indiase cultuur bijvoorbeeld, de Maya of in islamitische samenlevingen. Dat verschillende gendercategorieën in de geschiedenis verdwenen is vast ook te wijten aan kolonisatie door westerse volken die het christendom meenamen en een derde gender niet accepteerden.
James spreekt over de Romeinse keizer Elagabalus (204 – 222) die volgens haar vaak wordt beschouwd als een van de eerste transgender personen in de geschiedenis. Elagabalus zou pruiken en makeup gebruikt hebben, wilde aangesproken worden als dame of koningin en bood chirurgen enorme bedragen om de keizer van een vagina te voorzien.
Blijven praten
Een onderdeel van het boek is een enquête die James in samenwerking met haar wiskundig onderlegde moeder uitvoerde. Ze constateerden dat het aantal queer mensen toeneemt. Of in elk geval het aantal jongere mensen dat zich als queer identificeert. Misschien heeft dat te maken met onderwijs en meer kennis over identiteiten. En dat oudere generaties zich minder als queer durfden identificeren uit angst voor repercussies. Oudere mensen hebben immers een groot deel van hun leven doorgebracht in een tijd waarin sociale acceptatie lager was, schrijft James.
Dat kan weer gebeuren. Het boek is verschenen voordat Trump aan de macht kwam in de VS, maar kijk wat daar nu gebeurt. “We moeten blijven praten over gender, geaardheid en identiteit als we willen voorkomen dat we weer afglijden naar een tijd van verhoogde intolerantie en discriminatie.”
Uitgeverij Boeklyn in België
Vertaling uit Engels: Palabras