De radiospot tegen de vernieuwde transgenderwet die begin februari werd uitgezonden door de STER was ‘feitelijk onjuist’, zo oordeelt het College van Beroep van de Reclame Code Commissie in hoger beroep. Volgens het College kunnen onjuiste argumenten het politieke debat beïnvloeden.
De opdrachtgevers van de radiospot waren in beroep gegaan na een eerdere uitspraak waarin de Reclame Code Commissie oordeelde dat de radiospot ‘nodeloos kwetsend’ was. Volgens het hoger beroep weegt de vrijheid van meningsuiting toch zwaarder dan de vraag of er al dan niet gekwetst wordt, alleen had de reclamespot alsnog niet op deze wijze gemaakt mogen worden omdat die onjuiste informatie bevat.
In de week van 6 februari was op de radio te horen: “Als moeder ben ik tegen de Transgenderwet. Mijn dochter kan zich registeren als man. Onze zoon als vrouw. Dit kan zelfs onder de zestien jaar. Geslacht is toch geen keuze? Tweede Kamer stop de Transgenderwet. Kijk op Gendertwijfel.nl.” Er kwamen over deze radiospot meer dan 220 klachten binnen bij de Reclame Code Commissie, waaronder één van belangenorganisaties Transgender Netwerk en WOMEN Inc.
Het College oordeelde in hoger beroep opnieuw over onderdelen uit de klacht die Transgender Netwerk en WOMEN Inc. eerder hadden ingediend tegen de radiospot. ‘Juist omdat de uiting het politieke debat wil beïnvloeden,’ zo schrijft het College, ‘mag deze niet een onjuiste indruk wekken over het wetsvoorstel waartegen Gendertwijfel zich verzet. Dat kan immers leiden tot een onjuiste beïnvloeding en tot een debat dat op onjuiste gronden wordt gevoerd.’
Het College vindt dat de radiospot op twee punten ‘onvoldoende accuraat en feitelijk onjuist’ is. Zo wekt de radiospot de indruk dat jongeren zelf hun geslachtsregistratie kunnen aanpassen. Dat kan onder de huidige wetgeving niet, maar ook het nieuwe wetsvoorstel, waar de radiospot tegen ageert, stelt jongeren niet in staat zonder hun ouders en zonder rechter hun registratie aan te passen. Ook maakt de radiospot geen onderscheid tussen de registratie van geslacht en medische aanpassingen aan iemands geslacht, waardoor de luisteraar kan denken dat het nieuwe wetsvoorstel ook over medische stappen gaat.
In het hoger beroep staat dan ook: ‘Het College acht het denkbaar dat het politieke debat door deze onjuiste argumenten wordt beïnvloed. Om die reden schaadt deze uiting het vertrouwen in reclame in het algemeen en is zij daarom in strijd met artikel 5 NRC.’
Transgender Netwerk en WOMEN Inc. die in februari samen een klacht tegen de radiospot indienden, zijn blij met de stevige uitspraak over de feitelijke onjuistheden. Wel zijn ze teleurgesteld dat het College zich niet, net als de Commissie, duidelijker heeft uitgesproken tegen nodeloos kwetsen.
Remke Verdegem, voorzitter van Transgender Netwerk: ‘Het is ontzettend belangrijk dat een politiek debat op basis van juiste informatie gebeurt. Tijdens de behandeling van de transwet is zoveel desinformatie verspreid en angst gezaaid, het is goed dat het College van de Reclame Code Commissie daar nu een grens aan stelt.”
Jannet Vaessen – directeur-bestuurder WOMEN Inc.: ‘We hadden natuurlijk gehoopt dat het College in hoger beroep zou oordelen dat de reclame nodeloos kwetsend is, uit de reacties die wij hebben gekregen blijkt dat namelijk ook. Wij hopen dat deze uitspraak het bewustzijn vergroot over hoe schadelijk onjuiste informatie is en dat dit niet thuishoort in de media. Het is enorm belangrijk dat zowel de STER als reclamemakers oog hebben voor hun verantwoordelijk in het creëren van een samenleving met gelijke kansen, ongeacht gender of sekse.’
Afbeelding: Sophie Schers van Transgender Netwerk en Xanne Visser en Sander Heithuis van WOMEN Inc. bij de hoorzitting bij de Reclame Code Commissie op 9 maart 2023.