Claudius (27) voelt zich geen man en geen vrouw. Hen is non-binair. Dat besefte Claudius een half jaar geleden na een zoektocht rond lichaam en gevoel, genderexpressie en kleding. Man of vrouw? “Ik realiseerde me toen dat ik helemaal geen keuze hoef te maken.”
Ruim twee jaar geleden had ik een openhartig gesprek met m’n toenmalige vriendin over mijn frustratie over westerse gendernormen van het vrouw-zijn. Ik vertelde haar dat als ik wakker zou worden als man, ik daar totaal geen probleem mee zou hebben. Het zou me zelfs geweldig lijken. Meer spieren, staand plassen, een baardje. Ik had mezelf in mannelijke vorm al helemaal gevisualiseerd. Ik dacht dat zo’n gedachte wel bij iedereen leefde. Zij kwam toen met de term genderqueer. Ik had geen idee wat dat inhield en daarmee begon mijn zoektocht. Ik kwam op websites allerlei benamingen tegen waarvan ik nog nooit had gehoord. Het voelde alsof je een bos inliep en niet wist waar de uitgang was.
Ik ben gaan experimenteren met mijn expressie, zoals kleding en aangeplakte bakkebaarden, een binder en een penisprothese. En ik meldde me als vrijwilliger aan bij het Transcafé (Rotterdam) omdat ik wat wilde betekenen voor de community. Daar werd me de vraag gesteld of ik in transitie wilde. Ik had hier nog niet eerder over nagedacht. Ben ik dan misschien een transman? Heb ik een hekel aan mijn lichaam, moeten mijn borsten weg, moet ik een deel van mezelf haten? Wat zijn voor- en nadelen van testosteron? Ik werd erg depressief toen ik over deze vragen nadacht, want ik haat mijn lichaam niet. Ik voel me perfect met het lichaam waarmee ik ben geboren. Ik ervaar geen lichamelijke dysforie, het is alleen de maatschappij die mij niet erkent zoals ik dat zou willen. En daar trok ik de lijn. Waarom zou ik van het ene hokje naar het andere hokje willen als ik mij in beide niet thuis voel. Maar wie ben ik dan?
Ik ervaar wel sociale dysforie. Als mensen mij aanspreken met mevrouw voelt dat niet goed, evenmin als dat ze meneer zeggen. Toen ik op een artikel stuitte over non-binairzijn dacht ik yes, dat is het. Ik hoef helemaal geen keuze te maken. Ik kan gewoon zijn wie ik ben. Ik sta buiten de dominante genderrollen.
Scheerschuim
Voordat ik er zo mee bezig was heb ik heel erg geleefd naar wat anderen van mij wilden. Ik voelde de druk van ‘je bent vrouw en je moet je vrouwelijk gedragen’, maar ik voelde me daar totaal niet prettig bij. Alsof ik een soort travestiet was. Dit veranderde toen ik met mijn expressie ging spelen en voor het eerst naar de mannenafdeling van een winkel ging. Ik heb nog nooit zo veel spanning gevoeld als toen. Ik dacht dat iedereen naar me keek en ik durfde de kleding niet vast te pakken. De vriendin die mee was moest alles uitzoeken, vasthouden en mee het pashokje in, want dat durfde ik allemaal niet. Maar ik was de drempel over en hoe meer ik het zelf ging doen, hoe makkelijker het ging.
Ja, vroeger was ik er wel eens mee bezig, maar ik kon het geen naam geven. Ik pakte bijvoorbeeld scheerschuim van mijn vader en deed alsof ik mijn baard aan het scheren was. Op een gegeven moment ging mijn geaardheid een beetje spelen. Ik dacht eerst dat ik biseksueel was, maar omdat ik alleen op vrouwen viel, werd het label ‘lesbisch’ op me geplakt. Dit paste niet bij mij, het voelde niet oké. Wanneer mensen vroegen naar mijn seksualiteit zei ik gewoon dat ik op vrouwen viel.
Ik denk dat ik dat proces nu achter de rug heb. Het was een ontdekkingsreis naar wie ik ben. Ik heb mezelf nu gevonden in het non-binaire. Dit is gewoon wie ik ben. En kleding heeft geen gender voor mij, ik kan me kleden zoals ik dat wil. Wanneer ik naar genderbendingfeestjes ga, dos ik me wel helemaal uit en speel ik met genderexpressies.
Open minded
De reacties van de omgeving? Op het werk (ik ben kok), reageerden ze perfect. Mijn naam werd gewijzigd in het systeem en een dag later spraken collega’s me al aan met m’n nieuwe naam. Verder werk ik samen met The Hang-Out010, een soort buurthuis voor LHBT-jongeren met een biculturele achtergrond. Ze zijn zo open minded, ze accepteren alles en zijn heel respectvol. Ik merkte ook dat een grote groep jongeren daar iets vergelijkbaars meemaakt als ik. Het is dan heel bijzonder om te horen dat wat in de westerse cultuur als mannelijk of vrouwelijk wordt gezien in andere culturen soms totaal andersom is.
Op straat word ik nu vaker aangesproken. Een keer door iemand die zei ‘wat ben jij een mooie vrouw’ (terwijl ik met bakkebaarden op liep en een binder om had). Ik legde uit dat ik geen mevrouw was of meneer. Of ik dan transgender was, en ook: ‘wat ben je dan daar beneden?’ Ik vond het vreemd dat deze persoon het zo belangrijk vond om mijn geslacht te weten. Ik snapte dat niet en heb het gesprek afgebroken. Zo zijn er ook mensen die reageren ‘je ziet eruit als vrouw, dus ik behandel je als vrouw’. Zij willen het gewoon niet snappen. Maar ik krijg ook vaak hele positieve reacties.
GeENDER
Ik ben een project gestart dat meer zichtbaarheid en bewustzijn creëert voor non-binaire personen. Non-binair is vaak onzichtbaar: je voelt je niet man of vrouw, maar dat is niet te zien. Tijdens de Transpride in Amsterdam werd ik geïnspireerd om hier wat mee te gaan doen. Ik wilde tijdens de pride walk in Rotterdam meelopen met slogans. In The Hang-Out010 waar ik dat idee besprak, waren ze direct enthousiast. Zo heb ik met twee anderen een crew opgericht en kwamen we met de naam GeENDER, (op Facebook: Ge3nder). Tijdens de parade voor Ieder1 in Amsterdam heb ik me beplakt met slogans zoals ‘fuck your gender roles’. Dat statement trok veel aandacht, kranten kwamen meteen naar me toe.
Zo is het een beetje gaan rollen. Nu organiseert GeENDER ook meetings voor non-binaire personen. Meetings waar mensen hun verhaal kunnen vertellen, hun problemen kunnen bespreken en kunnen discussiëren over verschillende onderwerpen zonder bevraagd te worden door cisgender personen. Hoe meer mensen we bereiken, hoe meer bewustzijn er groeit dat er meer is dan alleen man en vrouw.
Verder zou ik willen dat het woordenboek aangevuld wordt met genderneutrale termen. In het Engels heb je bijvoorbeeld het woord siblings als verzamelnaam voor broers en zussen, maar wat is dat dan in Nederlands? Dat heb je niet. Ook wil ik genderneutrale toiletten. Ik wil dat de aanhef in brieven wordt aangepast. En ook dat geslachtaanduiding op paspoort en ID wordt veranderd in genderidentiteit, want het is niet van belang dat een willekeurig iemand weet wat jij in je broek hebt zitten, en dat er te allen tijde een derde optie is.
Tekstbewerking: Ton van den Born