Elliot Page, een Canadese acteur die onder meer voor zijn rol in Juno een Oscarnominatie kreeg, is wereldwijd misschien wel de bekendste trans man. Hij had zijn coming-out in december 2020. Page (1987) schreef daarna Pageboy. Het boek gaat over de moeizame zoektocht naar zichzelf als queer en trans persoon.
‘Mijn rug is rechter, mijn hoofd is rustiger’, schrijft Elliot Page. Hij wilde al langer een boek schrijven over zijn ervaringen, maar had eerder die rust nog niet. ‘Een gevolg van een eindeloos lek omdat ik uit alle macht probeerde om mijn ongemak onder controle te houden en te verbergen.’ Nu is het anders, schrijft hij. ‘Ik kan nu met mezelf in één ruimte zijn’.
Bovendien voelde het voor hem als een goed moment om de woorden op papier te zetten terwijl bijvoorbeeld in de VS het recht op genderbevestigende zorg wordt ingeperkt. En, zoals hij schrijft in het voorwoord: ‘er steeds meer pogingen worden gedaan om ons de mond te snoeren’.
Als we dan de kans krijgen om ons verhaal te doen, vervolgt hij, gaat het vaak mis. Bijvoorbeeld omdat de ervaringen van één persoon worden gegeneraliseerd. ‘Er zijn oneindig veel manieren om queer en trans te zijn.’ Pageboy is zíjn verhaal.
Gemene stem
Elliot Page is nu bijvoorbeeld te zien in The Umbrella Academy op Netflix, maar hij is hier vooral bekend van Juno, een film waarin hij een zwangere tiener speelt. Die film kwam uit in 2007. Kort ervoor, 20 jaar oud, had hij zijn eerste gay-ervaring. Zo voelde het toen in elk geval. Het was een kantelpunt, schrijft hij, het begin van zijn zoektocht naar wie hij was.
Maar Hollywood was er nog niet klaar voor. ‘Dus trok ik jurken aan, droeg ik make-up, ging ik naar fotoshoots en hield ik mijn relatie met Paula geheim.’ Pas jaren later, in 2014, kwam hij er publiekelijk voor uit dat hij op vrouwen viel.
Zijn coming-out als trans speelde nog eens zes jaar later. Maar, schrijft hij, ‘ik wist het al toen ik vier was. (..) Ik wist dat ik geen meisje was. Het was geen bewuste kennis, maar iets puurs en onaangetasts.’ En verder: ‘Mag ik een jongen zijn? vroeg ik mijn moeder toen ik zes was.’
In zijn puberteit groeiden de isolatie, onzekerheid en verwarring. ‘Ik was wanhopig op zoek naar houvast.’ De genderdysforie uitte zich bijvoorbeeld in zijn weerzin tegen maillots, jurken en haarclipjes. ‘Het is lastig om genderdysforie uit te leggen aan mensen die het niet ervaren’, schrijft hij. ‘Het is een gemene stem in je achterhoofd, je denkt dat iedereen die hoort, maar dat is niet zo.’
E.T.
Vanaf ongeveer zijn elfde voelde hij zich niet meer echt aanwezig in zijn lichaam. Hij beschrijft dat hij in een permanente staat van dissociatie verkeerde, niet echt aanwezig in zijn leven. Hij heeft ook wel eens een rol geweigerd omdat het niet goed voelde een al te vrouwelijk personage te spelen. ‘Als de rol die ik in mijn dagelijks leven speelde me al verstikte.’
Daartegenover staat de Halloween-verkleedpartij nadat hij als trans uit de kast was. De naam Elliot die hij toen koos, komt van het jongetje (Elliott met twee t’s) dat bevriend raakt met het buitenaardse wezen in E.T., een van Page’s favoriete films. Het voelde heerlijk toen hij als Elliott met vrienden de straten van Manhattan opging. ‘Dromen kunnen uitkomen.’
Op de knieën
Het duurde uiteindelijk jaren voor dat gebeurde. Pas rond zijn dertigste erkende hij voor zichzelf op een veel bewustere manier dan als kind dat hij trans was. Het was onontkoombaar geworden. Noodzaak. Want hij merkte dat hij zijn spiegelbeeld vermeed en dat de genderdysforie hem sloopte. ‘Waarom had ik het zo moeilijk?’ vraagt hij zich af. ‘Waarom wilde ik dood als kleren ook maar een beetje vrouwelijk waren? Ik ben een acteur (en kan een rol spelen). Het zou geen probleem moeten zijn.’
Even nog kon hij het toen nog opzij leggen, ook dankzij een verliefdheid en relatie. Maar eind 2020 was het zover. ‘Het was moeilijk om de woorden te vinden, maar het lukte. (..) Het was nu of nooit. Het was leven of dood.’
Toen hij het eenmaal publiekelijk uitgesproken had, ‘was de wereld niet vergaan en werd mijn leven beter’. Het verbaasde hem dat hij er zo lang mee had rondgelopen. Dat hij zijn ware zelf zo lang verborgen had gehouden, met pijn als gevolg. ‘Pijn die niet alleen in mijn hoofd zat, maar in mijn lichaam woekerde, me van binnenuit opat en me op de knieën dwong.’
Kwetsbaar
Dat is nu min of meer verleden tijd. Maar het verhaal is volgens Page – hij zat een jaar aan de testosteron toen hij het boek schreef – op vele manieren nog niet af. We leren nog allemaal, schrijft hij, hijzelf en zijn omgeving. Zijn naam en voornaamwoorden zijn voor sommigen nog lastig. Maar de meeste mensen doen hun best.
Toch valt het lang niet altijd mee. Er is dan een verschil met hoe dan transgender vrouwen en transgender mannen worden aangevallen. Trans vrouwen worden eerder gedemoniseerd; trans mannen zouden misleid zijn, in verwarring over hun eigen identiteit.
Dat soort reacties krijgt Page tot zijn verdriet maar al te vaak. ‘Wanneer er constant gedebatteerd wordt over je bestaan, je constant ontkend wordt, nekt het je uiteindelijk. Ik lig open en bloot, ik ben kwetsbaar, wees alsjeblieft voorzichtig met me.’
Dit is dan zijn verhaal, erkent hij ten slotte, helemaal zijn verhaal. ‘Uiteindelijk heb ik niets nieuws of baanbrekends te vertellen, niets wat niet al gezegd is.’ Maar schrijven, lezen en delen van deze ervaringen helpen transgender mensen misschien en zijn in elk geval ‘stappen in het verzet tegen diegenen die ons de mond willen snoeren’.
Wat me vooral ook ontroert is zijn beschrijving van genderdysforie. Hoe dat voelt en hoe het hem pijn doet en verlamt. Niet fijn om te lezen, misschien, maar hij vindt ook soms wel plezier in herinneringen. Bijvoorbeeld als het gaat over de lieve mensen die hem alle steun gaven. Er is gevoel en zelfkritiek, er zijn ervaringen en observaties. Kortom, er zijn veel meer redenen waarom lezing van dit boek aan te raden is.
Pageboy, mijn verhaal van Elliot Page (270 pagina’s) is uitgegeven bij Spectrum.
Tekst: Ton van den Born
Foto: Cover boek
Hier vind je de brief die Elliot Page op sociale media plaatste direct na zijn coming-out.