Het Tijdschrift voor de Bedrijfs- en Verzekeringsgeneeskunde (TBV) vond het hoog tijd voor een special over ‘transgender en werk’. Het vakblad informeert bedrijfs- en verzekeringsartsen in Vlaanderen en Nederland over wetenschappelijk onderzoek, boeken en verenigingsnieuws dat voor hen van belang kan zijn. Dat geldt ook voor dit thema. Want, schrijft hoofdredacteur Wim Otto, “transgenders verliezen maar al te vaak hun baan, niet alleen vanwege afkeer op de werkvloer, maar ook omdat het (de transitie, red.) geestelijk zo’n zwaar traject is dat ze arbeidsongeschikt kunnen worden.” Dan zijn de bedrijfs- en verzekeringsartsen aan zet.
Otto herinnert zich in zijn voorwoord plastisch chirurg Freek Bouman die in de jaren 80 met spijt constateerde dat veel van de transgenders die hij had behandeld in de prostitutie terechtkwamen. “Behoud of het opnieuw kunnen verkrijgen van werk blijkt (nog steeds) een belangrijke factor voor het in sociaal opzicht slagen van de gendertransitie.”
Werk, schrijven Judith Van Schuylenberg en Joz Motmans van het Belgische Transgender Infopunt, kan aan de andere kant een obstakel zijn voor mensen om te leven naar hun genderidentiteit. Als ze er wel open over zijn, melden ze kritiek, negeren, uitlachen en zelfs ontslag. Ze veranderen dan van werk om problemen te voorkomen. Ze zijn ook vaker dan gemiddeld werkloos of arbeidsongeschikt. Transgender personen hebben driemaal zo vaak een WAO/WIA-uitkering dan de gemiddelde Nederlandse bevolking, aldus het SCP in het rapport ‘Transgender personen in Nederland’ (2017). Reden tot zorg en aanleiding voor verbetering. “Een transvriendelijke werkplek is voor trans personen essentieel voor het welbevinden,” schrijven Van Schuylenberg en Motmans.
Arts-onderzoeker bij het VUmc Tim van de Grift rapporteert in een ander artikel over een literatuuronderzoek naar de effecten van medische transitie op werk. Wat gebeurt er bij hormonale behandeling en bij ingrepen zoals mastectomie of vaginaplastiek? Hoe lang duurt dat ongeveer en hoe kunnen werkgevers hun werknemers bij die behandelingen goed ondersteunen? Gaat dat goed, dan is uitval in de regel beperkt en tijdelijk, concludeert Van de Grift. En op langere termijn draagt de transitie dan bij aan een hogere werktevredenheid, binding met de werkgever, minder stigma en een verbeterde socio-economische positie.
Inclusieve organisatiecultuur
In een volgend artikel tonen Thomas Jans (KliQ) en Angie Van Steerthem (Vlerick Business School) dat er voor een bedrijf heel wat te winnen is bij een inclusieve organisatiecultuur. Lhbt-werknemers zijn dan opener over hun identiteit, hebben daardoor een beter zelfbeeld, voelen zich minder angstig en zijn tevredener over werk en leven. KliQ en Vlerick Business School bieden in België begeleiding voor realisatie van een inclusief beleid op de werkvloer.
Dat sluit aan op de tips van Ben Ehlting, tot 2017 voorzitter van Roze Werkt, en Joz Motmans, directeur van het Transgender Infopunt. Hoe ga je te werk als een collega start met een transitie? Welke afspraken maak je dan? Een samen opgesteld plan van aanpak (bijv. voor coming-out, eventuele overplaatsing, aanspreekvormen, informeren van collega’s en externe klanten) biedt meer kans van slagen en versterkt wederzijds vertrouwen, stelt Ehlting.
Er zijn verder artikelen te vinden die de discriminatie van transgenderpersonen op de werkvloer beschrijven, boeken over zorg en geschiedenis, en de rol van werknemers en verzekeraars. En een interview met Petra De Sutter, buitengewoon hoogleraar gynaecologie Universiteit Gent en senator in de Raad van Europa. En Belgisch rolmodel naast Bo Van Spilbeeck. De Sutter adviseert bedrijfsartsen een opleiding te volgen “zodat je weet waar je op moet letten, wat de gevoeligheden zijn en hoe je mensen die in transitie zijn, maar ook andere werknemers, kunt beschermen en begeleiden.”
Transitieverlof
Er is tot slot een opinieartikel opgenomen over transitieverlof. Hichem el Ahrach, die er een scriptie over schreef, en Elise van Alphen en Sophie Schers van TNN, betogen dat dit transitieverlof (en doorbetaling vanuit UWV van dit verlof) rust in een stressvolle periode kan betekenen. Want naast stress over de eigen identiteit en de transitie zelf is er de worsteling van transgender personen met de maatschappij en de onzekerheid over de werksituatie. Nu zien transgender werknemers zich vaak gedwongen vakantiedagen op te nemen en voor werkgevers kan een genderbevestigende behandeling zelfs reden zijn iemand niet aan te nemen of het contract niet te verlengen.
Dat moet beter, vindt TNN. En dat kan beter met een regeling voor transitieverlof, verwachten ze. Daardoor zal welzijn en arbeidsparticipatie van transgender personen verbeteren.
Tekst: Ton van den Born
Illustratie: Cover met een foto van Jasper Groen