(Click here for the English version of this page)
In Nederland is het mogelijk om een ‘X’ op het paspoort aan te vragen, maar dit is anders geregeld dan wanneer je een binaire geslachtsaanduiding (V of M) wilt regelen. Hoe dat werkt, vind je hier.
Voor een X in het paspoort zijn er een aantal extra stappen die je moet zetten om deze geslachtsaanduiding te krijgen. Bij een X kan dit voorlopig namelijk alleen via de rechter worden geregeld.
Het verkrijgen van een X is een proces dat veel tijd in beslag neemt en waar verschillende belangrijke dingen voor nodig zijn
Tijd: 3 – 9 maanden
Kosten: tussen de 1000-2000 euro
Benodigdheden:
Advocaat (zie onze lijst met advocaten waar je iemand uit kan kiezen om hiervoor te vragen)
Afschrift geboorteakte (dit kan met een geldig identiteitsbewijs bij de gemeente waar deze is opgemaakt worden aangevraagd)
Kopie van je paspoort
Jouw eigen verklaring over de genderbeleving en waarom jij een X wil
Eventuele verklaringen van andere mensen over jouw genderbeleving
(Eventueel) deskundigenverklaring die je via deze partijen kan aanvragen
Een argument dat je ook voor je rechtzaak kan gebruiken is deze amicusbrief van Bureau Clara Wichman en Transgender Netwerk
Stap 1: verzoekschrift indienen via advocaat
Als eerste stap moet je samen met de advocaat een verzoekschrift opstellen en dit indienen bij de rechter. In Nederland zijn er 11 rechtbanken met een eigen werkgebied. De rechter waar jij naartoe moet is verbonden aan de gemeente waar jouw geboorteakte is opgesteld. Denk bij het indienen er ook aan dat je eerdere uitspraken van rechtbanken kan meesturen.
In het verzoekschrift is het verplicht om een afschrift van de geboorteakte, een kopie van het paspoort en jouw verklaring over de genderbeleving toe te voegen. Eventuele verklaringen van andere mensen kunnen worden toegevoegd om je verzoekschrift kracht bij te zetten.
“Mijn advocaat raadde mij aan om zoveel mogelijk bewijsmateriaal te regelen. Ik heb uiteindelijk brieven van mijzelf, mijn ouders en mijn coach aan het verzoekschrift toegevoegd.” – Storm, kreeg in maart 2022 diens X toegewezen
De deskundigenverklaring is niet officieel in de wet opgenomen als verplicht onderdeel van het verzoekschrift voor de wijziging naar een X, maar is tot nu toe vaak wel vereist.
“Ik heb geen deskundigenverklaring geregeld. De gemeente vond dat ik die verklaring nodig had, en heeft bezwaar gemaakt waardoor we naar de rechter moesten. Uiteindelijk kwam de ambtenaar helemaal niet bij die zaak opdagen, en werd de X twee weken later aan mij toegekend.” – Sam, heeft eind maart 2022 een X toegewezen gekregen
Stap 2: Mogelijkheid voor belanghebbenden om op het verzoekschrift te reageren
In dit geval zijn belanghebbenden de ambtenaar van de burgerlijke stand uit de gemeente waar jouw geboorteakte is opgesteld, en/of de officier van justitie. Hierbij kan het zijn dat er van de gemeente nog meer documenten worden geëist, zoals bijvoorbeeld de deskundigenverklaring.
Stap 3: Een mondelinge of schriftelijke behandeling ter rechtszitting
De rechter kan ervoor kiezen om mondeling of schriftelijk op jouw verzoek te reageren. Hier is geen eenduidige lijn in en dit verschilt per rechter. Dit betekent dat je of een beslissing via schrift binnen krijgt, of dat je er een hoorzitting wordt gepland waarin het verzoek wordt behandeld. In dat geval kan je samen met je advocaat voor jouw verzoek pleiten.
Goedgekeurd? Dan volgt een wachttijd van drie maanden.
Wanneer de rechter het verzoek goedkeurt, moeten er nog drie maanden overheen voordat de ambtenaar van de burgerlijke stand de geboorteakte kan aanpassen. Deze drie maanden zijn er om eventueel nog beroep in te dienen tegen de uitspraak, bijvoorbeeld wanneer je toch van de X af ziet of voor andere belanghebbenden die het niet eens zijn met de uitspraak. Na die drie maanden mag de wijziging in de geboorteakte worden doorgevoerd en kan je een nieuw identiteitsbewijs aanvragen en overal waar dat niet automatisch gaat je gegevens aanpassen.