Registratie van geslacht

Hoe wordt je geslacht geregistreerd in Nederland? En welke regels bestaan er over het wijzigen daarvan?

In Nederland wordt van alle burgers het geslacht als persoonsgegeven geregistreerd in de Basisregistratie Personen (BRP). De vermelding van het geslacht in de geboorteakte is de basis daarvoor. Overheden en organisaties die taken uitvoeren voor overheden, zoals pensioenfondsen en ziekenhuizen, hebben toegang tot je persoonsgegevens in de BRP. Daarnaast registreren nog altijd veel bedrijven en organisaties het geslacht van hun klanten en cliënten. Meestal omdat ze willen weten of ze je als ‘meneer’ of ‘mevrouw’ moeten aanspreken in hun communicatie.

De registratie van geslacht kan problemen geven voor genderdiverse personen. Deze is niet voor iedereen even eenvoudig te wijzigen en vaak is er alleen de keuze tussen vrouw of man. Transgender Netwerk wil dat mensen geheel vrij zijn om zonder inmenging van de overheid te bepalen of ze hun geslacht wel of niet willen registreren. Wanneer het wel wordt geregistreerd, willen we dat iedereen zelf besluit over hoe diens geslacht in het BRP vermeld wordt: man, vrouw of onbepaald. 

Wijziging van de geslachtsvermelding 

Het wijzigen van de geslachtsvermelding op de geboorteakte, en dus in de BRP, is wettelijk geregeld. Sinds 2014 heb je om je wijziging bij de burgerlijke stand te regelen een deskundigenverklaring nodig van een Nederlandse arts of psycholoog, die in een speciaal register staat vermeld. Transgender Netwerk wil dat je als trans persoon niet langs een dergelijke deskundige moet, maar dat je met een eigen verklaring je geslachtsvermelding kan wijzigen. Dat doet meer recht aan de zelfbeschikking van trans personen. Zes procent van de Nederlanders hebben bovendien behoefte aan een neutrale geslachtsoptie. Een enkeling heeft nu een X via de rechter afgedwongen. Dit zou ook wettelijk geregeld moeten worden op basis van een eigen verklaring bij de gemeente.  

Op dit moment geldt de wet ook alleen maar voor mensen boven de 16 jaar. Transgender Netwerk vindt dat ook jongeren onder 16 jaar samen met hun ouders de mogelijkheid moeten hebben om hun papieren kloppend te maken met hun eigen identiteit. Wij zien het huidige wetsvoorstel van de regering dan als een belangrijke stap vooruit, waarin de deskundigenverklaring afgeschaft wordt en ook jongeren, weliswaar via een verzoek samen met de ouders bij de rechter, hun geslachtsvermelding kunnen wijzigen.  

Voor non-binaire personen wordt met dit wetsvoorstel nog niets geregeld; wel is er een initiatiefwetsvoorstel hiervoor in de maak. Wil je meer weten over de actuele stand van zaken over de nieuwe transgenderwet? Kijk dan hier.

Onnodige geslachtsregistratie

Veel organisaties vragen het geslacht uit. Dat is heel vaak onnodig en vaak eerder een gewoonte dan nuttige informatie. Meestal willen deze organisaties alleen weten of ze ‘meneer’ of ‘mevrouw’ in de aanhef dienen te gebruiken. Transgender Netwerk helpt organisaties hoe je een nette communicatie kan voeren zonder iemand te verplichten man of vrouw aan te vinken. 

Soms is het wel handig om geslacht uit te vragen. Bijvoorbeeld wanneer je de gelijke behandeling op grond van geslacht wil bevorderen. Dan kan het nuttig zijn te weten hoeveel vrouwen ergens werkzaam zijn. Ook wordt geslacht gebruikt als basis om te bepalen wie er voor het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker wordt opgeroepen. Maar ook op dat soort plekken moet je goed weten wat je wil weten: de genderidentiteit, juridische geslacht of individuele geslachtskenmerken (zoals de aanwezigheid van een baarmoeder). Transgender Netwerk denkt mee met overheden en bedrijven over mogelijke oplossingen wanneer geslachtskenmerken wel relevant zijn zoals bij bevolkingsonderzoek naar kanker en wanneer niet. De overheid werkt ook actief aan het terugdringen van onnodige sekseregistratie, zo is ze voornemens geslacht over een aantal jaar op de identiteitskaart te laten vervallen. Wil je zelf weten waar je in je organisatie onnodige registratie van geslacht kan terugdringen, gebruik dan de tools ontwikkeld door Atria en Transgender Netwerk hiervoor. 

Contactpersonen hierover

Foto van Sophie die lacht met witte achtergrond

Sophie Schers

Jaimy en Dagmar regelen tegemoetkoming oude transgenderwet

Jaimy en Dagmar regelen tegemoetkoming oude transgenderwet

Credits

Branding & design Cheerleader.studio

Website development Digitmind.nl

Fotografie headers: Tengbehkamara.com