Toegankelijkheid, kwaliteit van zorg en zelfbeschikking van trans en non-binaire personen horen voorop te staan in de transgenderzorg. Welke ontwikkelingen zijn er binnen de transgenderzorg en waar pleit Transgender Netwerk voor?
Helaas kent de Nederlandse transgenderzorg jarenlange wachtlijsten, die de levens van de mensen die moeten wachten ernstig bemoeilijken. Bovendien vindt er uitgebreid psychologisch onderzoek plaats voordat een diagnose genderincongruentie bij de trans persoon wordt vastgesteld. Hierdoor wordt de behoefte aan genderbevestigende zorg als een psychische aandoening behandeld en krijgt de trans persoon maar beperkte regie over hun eigen behandeling. Transgender Netwerk pleit voor een veranderende rol van een psycholoog in de transgenderzorg. Wij willen een psycholoog die de genderincongruentie van de trans persoon niet gaat testen, maar de persoon mentaal ondersteunt en begeleidt bij het zoeken naar een behandeling die passend voor die persoon is.
Wachtlijsten
De wachtlijsten zijn al sinds het ontstaan van Transgender Netwerk in 2008 een groot punt van zorg. Al die jaren hebben wij aangedrongen bij het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport op het aanpakken van de lange wachttijden. Hierin staan we vaak zij aan zij met onze collega-organisatie Transvisie. In overleggen met zorgaanbieders, zorgverzekeraars, en het ministerie laten we ons keer op keer kritisch uit over de gebrekkige zelfbeschikking in de transgenderzorg en wijzen we op de ernstige gevolgen van de wachtlijsten, voor met name transgender kinderen en jongeren. Uit onderzoek blijkt dat met name het wachten op psychologisch zorg als erg belastend wordt ervaren, met depressieve gevoelens en soms zelfs suïcidale gedachten als gevolg. Ook aan de politiek vragen we met regelmaat aandacht voor de ontoegankelijkheid van de zorg en de noodzaak van inzet voor huisartsen en meer ervaringsdeskundigheid in de transgenderzorg.
Depathologisering
Dat trans en non-binaire personen behoefte hebben aan genderbevestigende zorg komt niet voort uit een psychische stoornis. Transgender-zijn is dus geen pathologie. Helaas worden trans personen nog wel zo behandeld in de Nederlandse transgenderzorg. Er gaat namelijk een uitgebreide psychologische screening vooraf aan een diagnose genderincongruentie. Daarbij kijkt de psycholoog met name naar de draagkracht van trans personen. Dat geeft niet het signaal af dat de psycholoog er is om de trans persoon te helpen de eigen zorgvraag te onderzoeken of te ondersteunen bij vragen rondom de sociale transitie of met het omgaan met minderheidsstress. Doordat er veel psychologen nodig zijn voor diagnostisch onderzoek, zijn er minder psychologen die trans personen werkelijk kunnen ondersteunen.
Inmiddels is de Internationale Classificatie van Ziektes (ICD-11) gewijzigd zodat de zorgvraag van trans personen is gedepathologiseerd. Nederland heeft tot 1 januari 2027 om de organisatie van Transgenderzorg hieraan aan te passen. Dit betekent dat op dat moment diagnostiek door een psycholoog niet meer verplicht gesteld mag worden voor toegang en vergoeding van (medische) transgenderzorg.
Transgender Netwerk zet het onderwerp van depathologisering al sinds 2010 op de agenda bij politici, overheid en zorgaanbieders. Bij zorgaanbieders ontwikkelt de steun voor depathologisering zich langzamer. Via deelname aan diverse zorgoverleggen en onderzoek, zoals de evaluatie van de Kwaliteitsstandaard Transgenderzorg Somatisch, proberen wij ook die ontwikkeling te versnellen.
