De Raad van Europa wijst Europese landen de weg hoe zij gelijke rechten voor trans mensen moet waarborgen. De aanbevelingen zijn een belangrijke steun om ook in Nederland de situatie voor trans mensen te verbeteren.
De mensenrechtencommissaris van de Raad van Europa heeft een nieuw pleidooi gepubliceerd voor het versterken van de mensenrechten van trans personen. Dit zogeheten Issue Paper on Human Rights and Gender Identity and Expression behandelt thema’s als gelijke behandeling, wettelijke erkenning van de genderidentiteit, gezondheid en asiel.
Het is vijftien jaar geleden dat een voorganger van de huidige commissaris, Dunja Mijatović, een eerste Issue Paper op het onderwerp uitbracht. In de tussentijd zijn er in Nederland al een aantal belangrijke stappen gezet, maar er valt nog veel te verbeteren. De Nederlandse overheid moet nog met een heel aantal van de 15 nieuwe aanbevelingen aan de slag. De Nederlandse overheid moet als lid van de Raad van Europa nog met een heel aantal van de 15 nieuwe aanbevelingen aan de slag. Nederland dient zich immers te houden aan de verdragen die ten grondslag liggen aan deze aanbevelingen.
“Er bestaat niet zoiets als het toekennen van ‘speciale’ rechten, en het erkennen van de mensenrechten van trans personen doet geen afbreuk aan de rechten van anderen” – Dunja Mijatović, Mensenrechten-commissaris voor de Raad van Europa
Vooruitgang
Vier wetsvoorstellen die nu bij de Tweede Kamer liggen zijn in lijn met de aanbevelingen van de Raad van Europa. Dit is de strafbaarstelling van conversiehandelingen en de strafbaarstelling van groepsbelediging op grond van genderidentiteit. En dan is er nog de vereenvoudiging van de Transgenderwet en het daaraan verbonden voorstel die wijziging naar een X mogelijk maakt. Dat de behandeling van de Transgenderwet al anderhalf jaar stilligt in de Tweede Kamer is helaas geen goed teken. Vijftien jaar geleden was een administratieve procedure voor wijziging van de geslachtsvermelding nog afwezig onder lidstaten van de Raad van Europa. Inmiddels zijn er al 11 Europese landen waar het op grond van een eigen verklaring wel mogelijk is erkenning van de genderidentiteit te regelen. Ook een verbod op conversiehandelingen is in landen als Duitsland, Frankrijk en Griekenland al geregeld.
Kinderen en asielzoekers
Nederland moet ook nog duidelijk werk maken van aanbeveling om de bescherming van schoolgaande trans en non-binaire kinderen beter te beschermen. Er heerst momenteel bijvoorbeeld veel willekeur als het gaat om het respecteren van de genderidentiteit van trans kinderen onder de 16. Ook de nieuwe Transgenderwet, als die al aangenomen wordt, zal deze willekeur niet genoeg tegen gaan. De nieuwe wet maakt het mogelijk om hun geslachtsvermelding te wijzigen, maar ze moeten dit met hun ouders wel via de rechter gaan regelen. Dat zou in de praktijk nog steeds een groot obstakel vormen voor erkenning van hun genderidentiteit.
Ook moet volgens de Raad van Europa duidelijk worden dat de gegronde angst voor vervolging op grond van genderidentiteit of genderexpressie een reden is voor het krijgen van asiel in Nederland. Daarvoor is transgenderspecifieke beoordeling van asielverzoeken nodig. Dit bleek ook al uit het rapport Transcript from the margins.
Verharding
Andere aanbevelingen richten zich op transgender ouderschap, de toegang tot zorg, sport en voorzieningen. Ook het betrekken van trans personen en hun belangenorganisaties wordt nadrukkelijk genoemd als het om beleidsontwikkeling gaat. En de overheid heeft volgens de mensenrechtencommissaris een taak in het vergroten van begrip en respect voor trans en non-binaire personen.
In de Issue Paper vestigt de mensenrechtencommissaris de aandacht op de verharding in de politiek en de samenleving als het om mensenrechten van trans personen gaat. In diverse landen die lid zijn van de Raad van Europa maken wetten en beleid het leven van transgender personen moeilijker. Nederland zet zich nu nog in de Europese Unie in om zulk beleid te bestrijden en andere EU-lidstaten aan te spreken. Maar in eigen land staat de toegang tot transgenderzorg voor minderjarigen ook onder druk. De wachtlijsten zijn al een groot probleem, maar in de media en politiek wordt steeds vaker gepleit voor het inperken van deze noodzakelijke en onmisbare zorg. De mensenrechtencommissaris spreekt zich duidelijk uit voor de bescherming van transgender kinderen.
Transgender Netwerk is blij met de aanbevelingen als krachtige steun voor de strijd van gelijke mensenrechten voor transgender mensen in Nederland.
Wil je meer weten over dit document? Lees dan hier de toelichting op de website van de Raad van Europe, download de Issue Paper on Human Rights Gender identity and Expression dan, of lees de samenvatting, beide documenten zijn in het Engels.