(Click here for the English version of this page)
Je bent er al even over aan het nadenken en je denkt dat je misschien transgender of non-binair bent of je weet dit zelfs al zeker. Welke stappen kan je dan gaan zetten?
Waar begin je?
Je kan beginnen met eigen onderzoek. Bij welke genderidentiteit voel jij je het meest op je gemak, zijn er voornaamwoorden die je goed bij jezelf vindt passen? Misschien wil je graag dat je met een andere naam wordt aangesproken, of zou je meer willen weten over de transgendergemeenschap en de verschillende mogelijkheden. Om dit al een beetje uit te zoeken voor jezelf, raden we de volgende websites, podcasts en boeken aan:
Thorn en Mandy – FAQ gender
Patiëntenorganisatie Transvisie
Genderkwiebus Podcast
Kutmannen Podcast
Ook kan je met andere mensen praten die dezelfde vragen als jij hebben. Online kan je chatten met deskundigen bij Genderpraatjes, en op het forum van T-Nederland kan je ook vragen stellen. Bij Transvisie zijn er veel verschillende offline praatgroepen te vinden waar je je bij aan kan sluiten. Als je nog op de middelbare school zit, zou het zomaar kunnen dat jouw school een GSA netwerk heeft – ook daar kan je met anderen praten.
Ook kan je met andere mensen praten die dezelfde vragen als jou hebben. Online kan je chatten met deskundigen bij Genderpraatjes, en op het forum van T-Nederland kan je ook vragen stellen. Bij Transvisie zijn er veel verschillende offline contactgroepen te vinden waar je je bij aan kan sluiten. Als je nog op de middelbare school zit, zou het zomaar kunnen dat jouw school een GSA netwerk heeft – ook daar kan je met anderen praten.
Als je vermoedt dat je transgender of non-binair bent en je hebt het idee dat je medische behandeling of psychische zorg nodig hebt, dan kan je je laten inschrijven op een wachtlijst voor transgenderzorg. Er zijn veel soorten behandelingen mogelijk. Eerst moet je aan de huisarts vertellen dat je transgender bent en zorg nodig hebt, en daarom graag op de wachtlijst wilt van een of meerdere aanbieders van transgenderzorg. Wij raden je aan om je bij een aantal verschillende locaties in te laten schrijven – zo weet je zeker dat je zo snel mogelijk geholpen kan worden. Op onze Transgender Wegwijzer kan je alle genderteams en andere behandelaars vinden die er zijn – Amsterdam UMC is al heel lang niet meer de enige! Let bij het maken van je keuze op de volgende zaken: wat is de wachttijd? Welke behandelingen bieden ze aan en met welke behandelaars werken ze samen? Hoe word je gediagnosticeerd? En heeft jouw zorgverzekering een contract met deze zorgaanbieder? Bij Transvisie kan je ook nalezen waar je op kunt letten.
De wachttijd voor de transgenderzorg is bij de meeste zorgaanbieders op dit moment erg lang. Dit kan voor jou een moeilijke tijd zijn, zeker als je lang moet wachten, maar weet dat je niet alleen bent. Andere trans personen zijn je voorgegaan, en zij hebben tips om hier goed doorheen te komen. Praat ook met mensen om je heen, of in de bovengenoemde groepen.
“Het is een heel lange tijd en daarom is het belangrijk om goede gezonde copingmechanismen te ontwikkelen. Voor mij was dat steun van vrienden, mensen om je heen waar je mee kan praten en waar je even tegen kan zeuren. Mogen huilen en dat er even naar je wordt geluisterd.” – Joana, 20 – Lees haar ervaringsverhaal
Er zijn verschillende hulpmiddelen die je zelf kunt gebruiken om je meer thuis te voelen in je lichaam. Zo zijn er binders die helpen om borsten plat te drukken, en bestaat er ondergoed waarmee je de penis kunt wegdrukken of juist een packer kan toevoegen. Er zijn een aantal plekken in Nederland zoals Trans-Missie waar je goede producten kan kopen die goed getest zijn en dus veilig zijn. Zorg er ten allen tijde voor dat je voorzichtig bent met je lichaam! Lees hier verder over welke stappen je kan zetten.
Daarnaast kan je al je officiële geslachtsregistratie en naam laten aanpassen als je dit wil en hieraan toe bent. Hoe je dit precies doet lees je hier.
Are you new in The Netherlands and looking for trans healthcare? The Trans United Clinic is a place in Amsterdam that provides trans health care to the BPOC trans community – also when you don’t have a residence permit (yet).
Behandelingen
Het is goed om te weten wat er allemaal voor mogelijkheden zijn wanneer je voor jezelf aan genderbevestigende zorg zit te denken. Het is al lang niet meer zo dat er zoiets bestaat als een volledig transitietraject dat je moet doorlopen – genderbevestigende zorg gaat om maatwerk. Lees je goed in zodat je weet wat je allemaal kan en mag!
De transgenderzorg is in drie grote takken onder te verdelen: psychologisch, hormonaal en chirurgisch.
Psychologisch
Er zijn verschillende redenen om psychologische zorg te willen. Het is in Nederland op dit moment nog steeds nodig om een traject bij een psycholoog te doorlopen voor een diagnose genderdysforie of genderincongruëntie, voordat je hormonale of chirurgische zorg kan krijgen als transgender persoon. Dit wordt daarom het diagnostisch traject genoemd, en je doorloopt dit traject bij een genderteam, een gespecialiseerde GGZ-instelling of zelfstandige genderkliniek. Een volledige lijst van al deze zorginstellingen vind je op de Transgender Wegwijzer.
De ene behandelaar doet langer over de diagnostische fase dan de andere, maar het omvat in ieder geval het volgende: vragenlijsten om andere mentale diagnoses te onderzoeken, gesprekken om erachter te komen hoe jij jouw transgender-zijn ervaart, gesprekken over jouw jeugd en seksualiteit, gesprekken over de draagkracht en je sociale vangnet en een gesprek over jouw wensen in de transitie. Bij een aantal behandelaren wordt het diagnosetraject afgesloten met een second opinion bij een andere therapeut – deze zal nog eenmaal naar het traject kijken en controleren of alles goed is verlopen. Wanneer ook deze therapeut groen licht geeft kan je gaan beginnen met de volgende stap van de transitie.
Er kunnen natuurlijk ook andere redenen zijn om psychologische hulp te willen. Veel trans personen vinden het fijn om tijdens de wachttijd al met iemand te kunnen praten. Je kan deze psychologische hulp gebruiken om bijvoorbeeld mentale stress te verlichten, je genderidentiteit en -expressie verder te verkennen en te verwerken hoe jouw leven vóór deze veranderingen misschien voor pijn en moeilijkheden heeft gezorgd.. Zo leer je jezelf al beter kennen en weet je misschien al wat beter wat jouw wensen zijn voor verder in het traject.
Hormonaal
Na het diagnosetraject kan je ervoor kiezen om hormonen te nemen of te blokkeren. Dit gebeurt over het algemeen bij de endocrinoloog, maar sommige huisartsen staan er ook voor open deze zorg te leveren. De endocrinoloog (of huisarts) kijkt jouw bloed na en bespreekt met jou wat je precies wilt. Er zijn verschillende opties: trans feminine mensen kunnen hun eigen toevoer van testosteron laten blokkeren en oestrogeen nemen, en trans masculine mensen kunnen dit met testosteron doen. Er zijn verschillende manieren om dit toe te dienen: via de huid waar je op sprayt of smeert, via slikken of via injecteren. Als jij nog voor of in de pubertijd zit is het ook mogelijk om deze veranderingen tijdelijk tegen te houden bij een kinderarts of endocrinoloog met puberteitsremmers.
Chirurgisch
Naast hormonen kan je kiezen voor chirurgische ingrepen. Het kan gaan om ingrepen aan uiterlijke geslachtskenmerken en/of interne geslachtsorganen: gezicht, stembanden, adamsappel, borst, baarorgaan (baarmoeder) en/of eierstokken en genitaliën.
Sommige mensen kiezen ervoor om naar het buitenland te gaan voor chirurgische zorg, vanwege (te) lange wachtlijsten, specifieke behandelopties of omdat zij vanwege ingrijpende medische eisen geweigerd zijn voor genderbevestigende zorg in Nederland. Houd er rekening mee dat er ook nog na terugkeer in Nederland operatieve nazorg nodig is, bijvoorbeeld als de genezing niet verloopt als gehoopt. Zorg er daarom van te voren voor dat je een Nederlandse behandelaar hebt waar je terecht kunt voor deze nazorg.
Er zijn dus heel veel verschillende mogelijkheden. Het is altijd jouw eigen keuze wat je wel en niet wil in je transitie – niks is verplicht. Laat je goed informeren zodat je een goed besluit kan nemen. Bezoek informatiebijeenkomsten van behandelaren of bekijk de website van Transvisie als je nog meer informatie nodig hebt.
Nazorg
Hoe fijn het ook is om eindelijk de zorg te krijgen die je nodig hebt, het is niet zo dat je je daarom niet meer slecht in je vel mag voelen. Genderbevestigende zorg kan bijkomende gedachtes en gevoelens opleveren die niet altijd positief zijn en waar je ook mee moet leren omgaan. Het is niet meer dan normaal dat dit soms een moeilijke tijd is. Voor sommigen voelt het als een soort tweede pubertijd, en de veranderingen aan je lichaam en/of uiterlijk maken veel los.
Gevoelens en/of twijfels hormonen
Als je eindelijk toegang krijgt tot hormonen is dat een hele opluchting, maar het kan ook andere gevoelens losmaken – bijvoorbeeld twijfels die er eerder niet waren. Dit is heel normaal om te voelen. Een verandering in hormonen betekent niet alleen dat je uiterlijk verandert, maar dit kan ook innerlijk veranderen hoe jij je voelt – bijvoorbeeld door de manier waarop jij nu in de samenleving wordt gezien, of omdat je op een nieuwe manier naar jezelf leert kijken. Ook kan het zijn dat de hormonen een deel van de dysforie wegnemen, wat daardoor de focus verlegt naar andere dysforie. Wellicht ben je niet helemaal tevreden met de veranderingen, of vind je dat dit niet zo snel of juist sneller gaat dan jij dat zou willen. Jouw arts is er om deze twijfels met je te bespreken en je hierbij te helpen – het is heel normaal om dit te bespreken en zo jouw zorgplan aan jouw wensen aan te passen.
Bij genderbevestigende operaties speelt dit ook mee. Het is heel normaal om flink zenuwachtig te zijn voor een operatie, ook als je hier al heel lang op zit te wachten. Ook kunnen er nog twijfels opkomen. Praat hierover met de mensen om je heen – veel andere trans mensen zullen precies dezelfde twijfels en zenuwen hebben gehad. Het is heel normaal om je er even niet zo goed over te voelen, of te rouwen om het lichaam dat je nu níet meer hebt; ook als je zo op deze veranderingen hebt zitten wachten. Ook hierbij is het goed om met andere mensen te praten, en het kan fijn zijn om therapie te regelen. Hoe je dat precies doet lees je hier.
Na een operatie komt er een lange tijd dat je moet herstellen. Je moet vaak wat tijd thuis op bed of op de bank doorbrengen en de geopereerde operatiewonden goed verzorgen. Het is dus fijn om van tevoren spullen in huis te halen die je goed voorbereiden op deze tijd. Denk bijvoorbeeld aan een lange oplader om vanuit bed je mobiel op te kunnen laden, een dienblad dat je over je schoot kan zetten en genoeg lekker eten en drinken. Ook wordt er van je verwacht dat je nazorg toepast, bijvoorbeeld in de vorm van dilateren na een geslachtsoperatie of wond- en littekenzorg na een mastectomie. Schakel op tijd hulp van vrienden, familie of thuiszorg in (je huisarts kan hierbij ondersteunen) om je in je herstelperiode te helpen. Zorg ervoor dat je de benodigde nazorg goed hebt doorgesproken met de chirurg en dat je alles in huis hebt voor naderhand zodat je hier niet nog over na hoeft te denken.
Bij operaties is er altijd kans op complicaties, ook pas jaren na de operatie. Jouw arts zal dit allemaal met je bespreken, maar bij twijfels en zorgen kan je hen daar altijd nog even over bellen – ook wanneer je pas een lange tijd na de operatie ergens last van begint te krijgen. Je hebt maar één lichaam, en daar kun je maar beter met aandacht en zorg mee omgaan. Neem altijd contact op met je arts als iets niet helemaal goed voelt.
